به گزارش مجله خبری نگار/ایران-مهسا قویقلب: چند سالی است که برای افزایش نرخ ازدواج در کشور، سازمانها و نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی در تلاش هستند، اما مدتی است که در خصوص نرخ ازدواج و افزایش یا کاهش آن، گزارشهای متعددی ارائه میشود که اتفاقاً برخی از آنها با یکدیگر همخوانی ندارند. درباره به دست آوردن یک نرخ درست باید شاخص صحیحی نیز انتخاب شود. در کشور ما سه شاخص برای تعیین این نرخ وجود دارد، باید ببینیم کدام یک از آنها نتیجه بهتری را ارائه میدهد.
سینا کلهر، معاون سازمان جوانان وزارت ورزش و جوانان با اشاره به اینکه ازدواج یکی از مهمترین مسائل جامعه است، در آغاز هفته ازدواج گفت: رصد و ارزیابی ازدواج به صورت مداوم و فصلی انجام و به ارگانها و دستگاههای مرتبط ارسال میشود.
او با بیان اینکه سه شاخص وضعیت ازدواج برای سنجش وجود دارد، افزود: یکی از آنها، شاخص تعداد ازدواج است که نسبت به سال۱۴۰۱ حدود ۴۰ هزار واقعه کاهش را نشان میدهد، یعنی از ۵۲۶ هزار واقعه ازدواج به ۴۸۰ هزار واقعه رسیدیم البته این شاخص گویا و کافی نیست، چرا که جمعیت جوان کشور کاهش پیدا کرده است و نمیتوان به آن استناد کرد. در یک دهه گذشته جمعیت جوان کشور حدود ۷ میلیون نفر کاهش پیدا کرده است.
کلهر، درباره دومین شاخص توضیح داد: مبنای هر هزار نفر، شاخص دیگری برای تعیین نرخ ازدواج است. سال گذشته از هر هزار نفر ۶ واقعه ازدواج داشتیم، این هم شاخص دقیقی نیست، چون هزار نفر از جمعیت کل، لحاظ شده نه افراد در معرض ازدواج. در شاخص سوم اگر هزار نفر زن مجرد هرگز ازدواج نکرده را لحاظ کنیم ۴۴ واقعه داریم. در سال ۱۴۰۱ هم همین عدد را داشتیم یعنی افزایش و کاهشی نداشتیم، به نظر میآید این شاخص میتواند نسبت به سایر شاخصها دقیقتر باشد.
معاون سازمان جوانان وزارت ورزش و جوانان درباره تعداد افراد در سن ازدواج بیان میکند: این یک مقوله عرفی است، برای دختران ۱۵ تا ۴۹ سال و پسران ۲۰ تا ۴۹ سال در نظر گرفته شده و در این بازه حدود ۱۲ میلیون نفر در سن ازدواج قرار دارند و ۱۲ درصد در این سنین هر ساله ازدواج میکنند. این رقم بدین معناست که نیازمند تحول و برنامهریزی جدی برای افزایش نرخ ازدواج هستیم. دراین زمینه، فعالیت معاونت جوانان در حوزه ازدواج، تدوین نقشه آمایش ازدواج و طلاق کشور است، بدین معنا که هر استان و هر شهرستان به لحاظ ازدواج مورد بررسی قرار گرفته و آنهایی که وضعیت مطلوب و آن دسته که بحرانی هستند مشخص شده اند و به صورت ویژه در استانهای پرخطر فعالیتها را متمرکز کردهایم.
او در ادامه با اشاره به اینکه فعالیتهای معاونت در سه بخش انجام میشود، توضیح داد: پیش از ازدواج، حین و پس از ازدواج فعالیتهای ویژهای انجام میشود. مهارتهای زندگی مشترک در بخش پیش از ازدواج دیده شده و در این رابطه ۹ هزار کارگاه ازدواج در سال گذشته برگزار شده است. دوره تربیت راهنمای خانواده نیز از دیگر گامهایی است که در حوزه پیش از ازدواج برداشته شده است، درحال حاضر هزار نفر در کشور بهعنوان راهنمای خانواده در حال فعالیت هستند. فرهنگسازی با تمرکز ازدواج آسان و به موقع نیز کاری است که در مرحله اجرا قرار دارد. درخصوص تولیدات رسانهای هم نزدیک به هزار اثر با محوریت ازدواج آسان و به موقع به انجام رسیده است.
کلهر درباره اموری که در حین ازدواج در دستور کار قرار گرفت، نیز گفت: پایه گذاری مراکز تخصصی مشاوره و خانواده از جمله اقدامات دراین حوزه است، دراین حوزه بیش از ۵ هزار مشاور در دورههای مرتبط شرکت کردند تا مراکز مشاوره ما در کشور به صورت تخصصی به ازدواج بپردازند، ۸۸۰ مرکز تخصصی مشاوره ازدواج در کشور داریم. سامانه «وصال شیرین» هم مشغول به کار شده که متمرکز بر کاهش هزینههای جشن ازدواج است. دراین سامانه ۳۰ درصد هزینهها کاهش مییابد، تاکنون هم هزار خدمت بارگذاری شده است. کسانی که در حوزه ازدواج خدمت ارائه میکنند، در این سامانه میزان تخفیف خدمت خود را ارائه میدهند و زوجین از این تخفیفها بهرهمند میشوند. نام این سامانه «همراه» است. در زمینه جهیزیه هم در این سامانه تلاش شده که هزینههای جهیزیه ۵ قلم کالای اساسی کاهش یابد.
کلهر در زمینه فعالیتهای سازمان جوانان بعد از ازدواج بیان کرد: تمرکز ما بر تحکیم خانواده و تعمیق روابط زوجین است و در این راستا مراکز مشاوره با تمرکز بر مشاوره رایگان راهاندازی شده است. در سال گذشته نیز ۴۰ هزار نفر از این خدمات بهرهمند شدند.
کلهر درباره مراکزی که واسطه گر ازدواج هستند نیز گفت: مجوز مراکز واسطه گری برای ۱۵۰ مرکز صادر شده که واسطه انتخاب همسر هستند، تهران با ۲۰ مرکز و خراسان رضوی با ۱۷ مرکز بالاترین آمار را در این بخش دارند. معاون سازمان جوانان وزارت ورزش و جوانان در زمینه پیگیری وام ازدواج نیز توضیح داد: سال گذشته ۱۵۷ هزار میلیارد تومان وام ازدواج پرداخت شد و ۹۰ درصد درخواست کنندگان این وام را دریافت کردند. امسال هم تا پایان اردیبهشت ۴۵ هزار وام ازدواج داده شده و ۱۷۴ هزار نفر در صف انتظار هستند که دراین خصوص، بیش از سه بار به نهادهای مختلف نامه پیگیری زدیم و انشاءالله از خردادماه به روال طبیعی پرداخت بازمی گردیم و وعده رفع اختلالها داده شده است. درحال حاضر میانگین زمان انتظار به یک ماه کاهش پیدا کرده است.
دکترفهیمه نظری
جامعه شناس و استاد دانشگاه
با توجه به اینکه در هفته ازدواج هستیم، این موضوع بهانهای است، برای تبیین و ترویج فرهنگ ازدواج آسان، چرا که ازدواج موجب تحکیم بنیان خانواده است و واقعهای حیاتی از نظراجتماعی است. با ازدواج، پایه و بنیادی ساخته میشود که سبب ارتقای روحیه زوجین شده و ایشان را به سطح آرامش میرساند و درعین حال هم، حس مسئولیت پذیری را در طرفین بالا میبرد. آنچه که اهمیت بالایی در مقوله ازدواج آسان دارد، این است که تعریف درستی از آن داشته باشیم. هرچه ازدواج سادهتر باشد، آن ازدواج باعث افزایش تحکیم خانواده نیز میشود. در یک ازدواج آسان، شأن افراد در نظر گرفته میشود و شأنیت و عرف مطرح است، درعین حال هم مراحل قبل از ازدواج مانند شناخت زوجین و خانوادهها هم باید لحاظ شود. دراین حوزه فقط نباید به نام و نامگذاریها اکتفا کرد و بهتر است که برنامهریزیها در سالهای گذشته نیز مورد بررسی دقیق و منطقی قرار گیرد. باید اذعان داشت که میل به ازدواج در آمار بالایی از پسران و دختران مجرد بالاست، اما موانعی بر سر راه این افراد وجود دارد.
سختگیری خانوادهها یکی از این موانع است، به عنوان نمونه برخی خانوادهها سختگیریهای غیرمنطقی دارند و یا دختران خود را باوجود داشتن میل باطنی ایشان به ازدواج، مجبور به ادامه تحصیل میکنند. همین امرهم موجب شده، در حال حاضر با خیل عظیمی از دختران تحصیلکرده ازدواج نکرده مواجه باشیم. از جمله سختگیریهای دیگر خانوادههای دختران، میتوان به سختگیری نسبت به پسران اشاره کرد، به عنوان نمونه گرفتن عروسیهای پرهزینه در تالارهای بزرگ یا داشتن مسکن و خودرو و دقیقاً همین موارد میتواند فرصتهای ازدواج را از ایشان سلب کند. هرچند پسران ما هم به دلیل برخی از این سختگیریها میل به ازدواج کمتری پیدا کردهاند. صرف نظر از اینکه خانوادهها باید در این حوزهها سختگیریهای کمتری داشته باشند، مسئولان و نهادهای برنامهریز و سیاستگذاران حوزه ازدواج باید طرح اختصاص مسکن زوجین و بحث شغل را در اولویت کارهای خود قرار دهند و خدمات بیشتری را در این دو مورد ارائه دهند. در نهایت از مهمترین گامهایی که میتواند آمار ازدواج را در کشور بالا ببرد، الگوسازی و فرهنگسازی است که به اعتقاد من باید از مسئولانی همچون فرزندان نمایندگان مجلس یا وزرا شروع شود.
با برگزاری ازدواجهای ساده و آسان در محلات و مناطق مختلف توسط این افراد، قطعاً فرهنگ ازدواجهای آسان با سرعت بیشتری در کشور ترویج پیدا خواهد کرد.